Murat Özden
murathabracu@hotmail.com
Milliyetçilik fikri,1789 Fransız Burjuva devriminden sonra ortaya çıkmıştır. Burjuvazinin pazarı bütünleştirip ulus devletler yarattıkları yıllardı 1800’lü ve 1900’lü yıllar. Ancak kendi ulusal devletlerini yaratıp, uluslararası bir sömürü ağı oluşturabilen ulusal devletler, karşılarına çıkan milliyetçi akımları ve ulusal devlet fikrinde olanları aşağılamaya başlamışlardır. Çünkü yeni oluşacak ulusal devletler emperyalist aşamaya ulaşmış ulus devletlerin sömürüsü için bir engel teşkil edecekti.
1800’lü yıllarda ise Çerkesler, ne İngiltere’nin “Topraklarında güneş batamayan bir imparatorluk” olduğunun, ne Fransa’nın Afrika’yı sömürgeleştirdiğinin, ne İspanya’nın Güney Amerika’yı sömürgeleştirdiğinin,ne Rusya’nın Avrupa ile temasa geçip kendi rönesansını yarattığının, ne de Osmanlı’nın hızla çöktüğünün farkında bile değildiler.
Yine Çerkesler, ne milliyetçilik fikrinden, ne sanayi devriminden, ne sosyalizmden ne de emperyalizmden haberdardılar. Bunların hiç birinin farkında olamadıkları bir dönemde, Rusya prenslikten bir emperyal devlete dönüşmüştü. Bu emperyal hale gelmiş Rusya’nın, denizlerle buluşma emeli, Çerkesleri uluslaşamadan vatansız bırakmıştır.
Uluslaşamamış kabile toplulukları, üst olarak gördükleri milletlerin mensubu olmaya, onlara benzemeye pek hevesli olurlar. Çerkesler de bunun mümtaz örneklerinden birini teşkil ederler. Osmanlı’ya sürüldükten sonra, çok başarılı oldukları askerlikte hızla yükseldiler. Bir subay elbisesine Osmanlıcı ve İslamcı oldular. Oysa Osmanlı, Osmanlıcılıktan ve İslamcılıktan Türklüğü ve Türkçülüğü anlıyordu. Osmanlı neyi anlıyorsa onu anlamaya razı olup, Turancı da oldular.
Birinci Dünya Savaşı’nda dağılan Osmanlı’dan ortaya çıkan Türk ırkçısı Türkiye ve Ortadoğu’daki Arap Milliyetçisi devletlerde hakim ulus milliyetçiliği dışında, başka bir milliyetçiliği savunabilmek ve ortaya çıkarabilmek mümkün değildi. Yeni kurulmuş devletlerdeki ırkçı anlayışların, azınlıklara ve farklı olan kesimlere karşı geliştirdiği, inkar, imha ve asimilasyon politikaları tüm azınlık konumundaki halkları yok olma noktasına getirmiştir.
2009 yılında başlatılan “Demokratik açılım süreci” ile birlikte, Türkiye’de Türklerden başka etnisitelerin varlığı kabul edilmiştir. Bu süreç de negatif ayrımcılık dönemi olarak kabul edilmektedir. Çünkü sadece varlığını kabul eden, ancak bu kültürlerin yaşatılması için devletin bir katkı sunmadığı bir dönem yaşıyoruz. Maddi ve yasal desteğin sağlandığı “pozitif ayrımcılık” yapılan bir döneme ulaşmayı umut ediyoruz.
Demokratik açılım sürecinden sonra kurumlarımızın adını Çerkes yapabildik. Ancak bu sürece tekabül eden dönemde mikrocu ve kabileci anlayışlar servis edilerek kafa karışıklıkları yaratıldı. Bugün Çerkesler herşey olabiliyorlar ama birtek “Çerkes Milliyetçisi” olamıyorlar.
Bugün sanal alemde bir gezindiğinizde, “Fenerbahçeli Çerkesler, Müslüman Çerkesler, anti-faşist Çerkesler, Çerkesya Yurtseverleri, Reyhanlılı Çerkesler, xabze vs.” gibi yüzlerce sanal grubun birbiriyle uğraştığını görürsünüz. Ancak bu grupların hiç birinin öznesi Çerkeslik değildir. Çerkeslik formatlanılmış olan şeyin ilavesidir. Çünkü bir şeyin ilavesi olmak kolay olandır. Türk Milliyetçiliğinin, Arap Milliyetçiliğinin, Rus Milliyetçiliğinin karşısına, “Çerkes Milliyetçisi” olarak çıkabilmek riskli ve tehlikelidir. Tatlı su internet grupları, yürekleri yetiyorsa “Çerkes Milliyetçiliği” fikrini savunurlar ve onun etrafında birleşirler.
Çerkes tanımlamasında büyük Çerkes Milliyetçisi General İsmail Berkok’un “Şüphesiz ki her Adğe Çerkestir, fakat her Çerkes Adğe değildir” sözü rehberimizdir. Bu tanımlama hem etnik, hem siyasi, hem de kültürel bir tanımlamadır. Yani İsmail Berkok “Adğe olmadığı halde, kendini Çerkes olarak tanımlayanlar var” demektedir. Nasıl bugün Türkiye’de Türk olmadığı halde, kendini Türk olarak tanımlayanlar varsa, Çerkesya’da ve diasporalarda, Adğe olmadığı halde kendini Çerkes olarak tanımlayanlar vardır.
Millet kavramı sadece etnik bir kavram değildir. Aynı zamanda kültürel, siyasi ve coğrafi bir kavramdır. Kültürel ve siyasi olarak kendini Çerkes kavramı içerisinde görenleri biz de Çerkes olarak görüyoruz. Çerkes milleti kavramını sadece Adğe olarak tanımlayanlar, millet kavramının kültürel, siyasi ve coğrafi yönünü görmezden gelerek Çerkes Halkına kaybettirmeyi amaçlayanlardır. Cepheyi daraltmanın Rusya dışında hiç kimseye yararı olmayacağını bilmeyecek kadar siyasi öngörüsü olmayanlar ya da angaje olanlar ancak küçülmekten yana olabilirler.
Çerkes Halkına kazanım sağlayıp etrafında kenetlenmemizi sağlayacak “Çerkes Milliyetçiliği” fikri kapsayıcı, entegre bir ideolojidir.
