Bu yuzden konferansta; “ Kiril, anadilin ogrenilmesinde yazida iletisimde temel olmalidir. Bunu saglamazsak diasporayla aramizin dahada acilacagi” gorusunu vurguladi (Birsir Batirbiy).
“Linguistler, ozellikle Kiril Alfabesinin Adigece deki butun sesleri verebildigini belirtiyorlar.Duzce kentinde bu alfabe kullanilarak egitim veriliyor. Bu yuzden Turkiyedeki Adige aktivistler, Rusyadan gelen bilim adamlariyla ayni fikirdeler.”
Turkiye kenti Erciyes’te Adige dili ogretmeni Albek Abazov’un reaksiyonunu soyle yaziyor “Milli Aksan”: “Anavatandaki Adigeler yazi kulturlerini Kiril alfabesi temelinde kurdular. Saniyorum bizim bu yolda kararli olmamiz gerekiyor. Latin alfabesini devreye sokma cabalari bilimsel temel tasimiyor.”
Ancak, Rus alfabesine itirazlar, sadece yurt disinda degil, Adigeyde de var. Oncelikle soylemek gerekirse, bir sesin tam karsiligini vermiyor. Bircok ses iki harfle,bazilari uc, hatta bes isaretle olusturulan ses bile var.Bunun yaninda , butun seslerin harfsel karsiligi yok. Okuma esnasinda harfi takip eden isarete gore sesi (karakter kombinasyonu) tahmin etmek gerekiyor.
İkincisi, Kiril alfabesinin sadece Rusya Federasyonu halklarının dilleri icin degil, hatta Rus dili icin bile uygun olmadigidir, ve buna inanmak icin yeteri kadar sebep vardir. Belki de Kiril Sovyetler Birliginin birkac yuzyil olmasa da en azindan bir yuzyillik geri kalmisliginin sebebidir. Simdi ayni sey Rusya Federasyonu icin gecerlidir. Kiril’in verdigi en temel zararlardan biri; bu alfabe temelinde hizli okuma tekniginin gelistirilememesidir.
Konunun diger bir yonu de Adigeler (Çerkesler) icin Latin’in de uygun olmadigidir. Ve hatta Kiril’e kiyasla bile daha uygunsuz oldugudur. Kirilde 33 harf varsa , Latinde (Ingilizce varyanti) 26 dir. Bu nedenle, Ruslan Daur’un –klan simgeleri ve antik yazilar temelindeki harika ama umutsuz projeleri de ortaya cikabiliyor.
Ozetle, tarihsel vatanlarinda yasayan Adigeler ileDiaspora Adigelerin dillerinin UNESCO’nun yokolmakta olan diller listesinde yer almasi icin hersey yapilmistir. Bu, Ruslarin Adigeler (Cerkesler) uzerine uyguladigi soykirimin sonuclarinin emin adimlarla devam ettigine guzel bir ornektir.
Natpress , ” nazaccent.ru” dan yararlanmistir.
