Dünyanın Çerkes Aslanı yada Kafkas Aslanı diye isimlendirdiği Tığujıko Hacı Kızbeç Kafkasya’nın en meşhur kahramanlarındandır. O Adığelerin Şerelhıkho ailesine mensuptur.
Gençliğinden itibaren vatan savunmasında büyük kahramanlıklar göstermiş ömrünü de bu yolda harcamıştır. O dönem daimi ordu kuracak şekilde savaşçıları bir araya getirmek ve akın yapmak çok zordu. Adığeler olarak bizlerin o zamanlarda kurumsal bir devlete sahip olmamamızdan dolayı düzenli ordusu da yoktu. İhtiyaç olduğunda silahlı güçler bir araya gelirlerdi. Her Adığe erkeği kişisel olarak savaşma gereği hasıl olduğunda vatan savunmasına katılmak için silah, donanım ve savaş tekniklerinin bilinmesinden sorumlu idi.
“Kızbeç bir çağrı yaptığında çok kısa bir zamanda birkaç bin silahlı atlı birlik toplanırdı” diyor yazar Şhalaxhue Abu.
Devamında Abu, Kızbeç’in büyük kahramanlıklar gösterdiğini onun yaptığı baskınlara katılanların ve Kızbeç’in kendisinin devamlı olarak hemen hemen yok denebilecek kadar az bir kayıpla dönmelerinin savaşçılar arasında H. Kızbeç ile savaşa gidenlere bir şey olmayacağı inancının yer ettiğini belirtiyor. Ayrıca Şapsıgh’lar arasında Kızbeç’in komutanı olmadığı kuvvetlerin iyi sonu olamayacağı inancının hakim olduğunu da ifade ediyor.
Kızbeç’in gösterdiği yiğitliği anlatan bir çok kahramanlık türküleri sağ iken ve öldükten sonra da halk arasında yayıldı.
Kızbeç yönetimindeki kuvvetler onlarca yıl Çar kuvvetlerine başarıyla karşı koydu.Onlara ağır kayıplar verdirdi. Kendi kişisel savaşçı yeteneğinin yanında ordu toplayabilecek bir kahraman karizmasına da sahipti. Ruslar da bunu görmemezlikten gelemediler. Böylece Hacı Kızbeç dünya askeri literatüründe yer almış oldu.
Kızbeç 1777 doğumludur. Son nefesini verene kadar hiçbir duraksama ve yılgınlık belirtisi göstermeden düşmanlarını kahrederek yaşadı. 28 Şubat 1840’ta vücudunda 6 savaş yarası olduğu halde 63 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Ulusu uğruna fedakarlık yapanları Adığe halkı unutmaz. Şapsıgh yiğitlerinin ağıtında Kızbeç’in yiğitliğini de fiziki portresine ait bilgiler bulmak mümkündür.
Abu’nun yazdığına göre yiğitlerin kahramanlığını işbirlikçi, yardakçı casusların ihanetlerini anlatan Abbate halk söylencesinde Tığujıko’nun canını hiçe sayan kahramanlıklarının yanı sıra taktiklerini de görebiliyoruz. O halk türküsünde onun adının yiğitliğin yükselen bayrağı ve onun kişiliğinin özgürlük isteyenlerin önderi olduğu bizlere aşikar oluyor.
Kızbeç hayatta olduğu sürece onun adı Adığelere özgürlük savaşının simgesi, Ruslara da yaramaz çocukları korkutma aracı oldu. Ölümünün ardından da yıllarca vatan savunmasının özgürlük savaşçılarının adına yazılmış kahramanlık türküleri ile onları aydınlatan onları motive eden en büyük etken oldu. Yıllarca Adığe topraklarının ve göklerin üzerinde özgürlüğün parlayan rehber yol gösterici yıldızı olarak manevi anlamda savaşa katkıda bulundu.
19. yüzyıl sonlarında yaşamış olan büyük Adığe yazarı Ahmetkhue Yure’nin Kızbeç’e ait pek çok eseri vardır. Onlardan birinde Yure şöyle diyor; “Derbent(Dağıstan) dan başlayarak Anapaya kadar Pşize, Labe bölgesinde Khızbeç’i devleştirmeyen büyük-küçük hiç bir fert yoktu. Onun yiğitliği, cesareti, insani değerleri, kılıcının keskinliği Tığujıkho Kızbeç adına bestelenmiş yapıtta açıkça anlatılmaktadır.”
Ölümünün 174. yılında Çerkes Arslanı Tığujıko Kızbeç’i saygıyla anıyoruz…
28 Şubat 2014
ÇERKESYA YURTSEVERLERİ
